Γυναικείες Ορμόνες – Οιστρογόνα και Προγεστερόνη

Τι είναι και ποιά είναι τα Φυσικά Οιστρογόνα;

Όταν λέμε Φυσικά Οιστρογόνα , εννοούμε μια κατηγορία ορμονών, που ανήκουν στις Στεροειδείς ορμόνες, οι οποίες είναι στεροεοδείς χημικές ενώσεις. Τα Φυσικά Οιστρογόνα λοιπόν, είναι Στεροειδή με 18 άτομα άνθρακα (C) , που εκκρίνονται με αυξομειώσεις, καθ’ όλη τη διάρκεια του γεννητικού κύκλου της γυναίκας.

Πήραν την ονομασία τους, από την αρχαία ελληνική λέξη Οίστρος, που σημαίνει πνευματική και ψυχική διέγερση και έξαρση, ενώ παράλληλα βιολογικά, σημαίνει το σύνολο των διεργασιών που σχετίζονται, με την ωορρηξία των θηλαστικών.

Ο Οίστρος χαρακτηρίζει τη χρονική περίοδο κατά την οποία, τα θηλυκά θηλαστικά, βρίσκονται σε βέλτιστη φάση για ζευγάρωμα. Στη γυναίκα, στο θηλαστικό του ανθρώπινου είδους, ο Οίστρος ταυτίζεται με τη μεσοκυκλική αιχμή (peak) των συγκεκριμένων ορμονών (οιστρογόνων), που σε μια υγιή και φυσιολογικού γενετικού υλικού γυναίκα, συμβαίνει κατά τη  γόνιμη φάση του κύκλου της. Τότε που πρέπει να γίνει Ωοθυλακιορρηξία (ή απλά γνωστότερη ως Ωορρηξία). Τα Οιστρογόνα ουσιαστικά, είναι οι Ορμόνες που φροντίζουν για να παράγουμε υγιείς και ισχυρούς απογόνους. Γι’αυτό και αποτελούν τις κύριες γυναικείες ορμόνες του φύλου (SexHormones).

 

Πού παράγονται Οιστρογόνα;

Τα Φυσικά Οιστρογόνα, παράγονται στις Ωοθήκες, στους Όρχεις και στο Φλοιό των επινεφριδίων. Τα 3 αυτά ενδοκρινικά όργανα (αδένες) έχουν κοινή εμβρυολογική προέλευση, από το Γοναδικό Όγκωμα.

Κατά την κύηση, Οιστρογόνα παράγονται και από τον πλακούντα.

Σε πολύ μικρότερες ποσότητες, παράγονται επίσης στο ήπαρ και στους μαστούς.

 

Είδη Οιστρογόνων στη Γυναίκα

Στις γυναίκες , έχουμε τρία  κύρια Φυσικά Οιστρογόνα.

Αυτά είναι:

1.      Η 17β-Οιστραδιόλη(Ε2) το κύριο και δραστικό Οιστρογόνο της γυναίκας από την Εμμηναρχή μέχρι την Εμμηνόπαυση.

2.      Η Οιστρόνη (Ε1) η οποία κυριαρχεί μετά την εμμηνόπαυση. Είναι βιολογικά κατά πολύ ασθενέστερη σε δραστικότητα σε σχέση με την Ε2. Δρα μαζί της έντονα στο ενδομήτριο.

3.      Η Οιστριόλη (Ε3) η οποία κυριαρχεί κατά την κύηση παραγόμενη από τον πλακούντα, φροντίζοντας για την καλή εξέλιξη. Αποτελεί ενδιάμεση ορμόνη κατά τη σύνθεση και μεταβολισμό των στεροειδών. Στην υπόλοιπη ζωή της γυναίκας, είναι βιολογικά αδύναμο οιστρογόνο και παράλληλα δεν μετατρέπεται σε 17β-Οιστραδιόλη(Ε2) που είναι βιολογικά δραστικό. Δρα ωστόσο διεργετικά, σε μεγάλο βαθμό, στον τράχηλο, τον κόλπο και το Αιδοίοκατά την κύηση και έχει καρκινοπροστατευτική δράση στο μαστό.

Πώς γίνεται η σύνθεση των Οιστρογόνων στη Γυναίκα

Η Βιοσύνθεση Οιστρογόνων και η Ωοθυλακιορρηξία

Τα Φυσικά Οιστρογόνα κατά τη διάρκεια του φυσιολογικού γεννητικού κύκλου της γυναίκας, βιοσυντίθενται στις ωοθήκες.

Όλα όμως ξεκινούν από τη Χοληστερόλη!

Αυτό είναι το βασικό πρωτογενές, δομικό υλικό.

 

 

Λίγο πριν την έναρξη μιας νέας περιόδου (εμμήνου ρύσεως) της γυναίκας, αυξάνεται από την Υπόφυση η FSH.

 

 

Η FSH δρα στα κοκκώδη κύτταρα των ωοθυλακίων. Μία ομάδα ωοθυλακίων, αρχίζει να ωριμάζει περισσότερο. Τα κοκκώδη κύτταρα αυτών των ωοθυλακίων, με τη δράση της FSH, ενεργοποιούν το κυτόχρωμα P450c17a των μιτοχονδρίων τους και δημιουργούν την εμφάνιση «Συστήματος  Αρωματοποίησης». Αυτό σημαίνει Σύστημα μετατροπής (μεταβολισμού) Ανδρογόνων σε Οιστρογόνα.

Άρα χρειάζονται Ανδρογόνα. Πού θα βρεθούν;

Από τη Χοληστερόλη. Η Χοληστερόλη είναι ο πρόδρομος ΟΛΩΝ των Κατηγοριών των Στεροειδών Ορμονών, δηλαδή γλυκοκορτικοειδών (πχ. Κορτιζόλη), Αλατοκορτικοειδών (πχ. Αλδοστερόνη), Ορμονών του Φύλου (δηλ. Ανδρογόνα, Οιστρογόνα και Προγεστερόνη).

Η Χοληστερόλη έχει 27 άτομα άνθρακα (C27).

Από τη Χοληστερόλη λοιπόν και με κατάλληλα ένζυμα, οι Ωοθήκες παράγουν από τα Κύτταρα της Θήκης των Ωοθυλακίων, Ανδρογόνα, κυρίως, Δεϋδροεπεανδροστερόνη (DHEA) και Ανδροστενδιόνη (D4 – androstendione).

Από την Ανδροστενδιόνη, παράγεται Τεστοστερόνη.

Με τη βοήθεια του ενζύμου Αρωματάση (CYP19), η Ανδροστενδιόνη μετατρέπεται σε Οιστρόνη (Ε1) και 17β-Οιστραδιόλη (Ε2), και ομοίως άμεσα και η Τεστοστερόνη.

Παράλληλα, από τη Χοληστερόλη παράγεται Πρεγνενολόνη. Αυτή η μετατροπή είναι το πρώτο και βασικό στάδιο για τη σύνθεση όλων των στεροειδών ορμονών.

Η Πρεγνενολόνη μετατρέπεται σε Προγεστερόνη.

Η Προγεστερόνη μετατρέπεται σε ανδρογόνα ( Ανδροστενδιόνη και Τεστοστερόνη) και με την αρωματοποίηση τους με την Αρωματάση (CYP19), από τα ανδρογόνα σχηματίζοντας πάλι Οιστρογόνα.

 

 

Με αυτό τον τρόπο – Μηχανισμό – Διαδικασία, το Ωοθυλάκιο που θα καταφέρει πρώτο, να μετατρέψει το Ανδρογονικό του  περιβάλλον, σε Οιστρογονικό, θα γίνει το Κυρίαρχο (Προέχον)  Ωοθυλάκιο του συγκεκριμένου κύκλου της Γυναίκας και στη συνέχεια θα κάνει Ωοθυλακιορρηξία (θα σπάσει).

Για να γίνει λοιπόν Ωοθυλακιορρηξία και να σπάσει το Προέχον Ωοθυλάκιο του συγκεκριμένου κύκλου μιας γυναίκας, πρέπει τα Οιστρογόνα που θα παραχθούν να κάνουν ένα μέγιστο, να φτάσουν σε μια αιχμή τιμής (peak).

Συγκεκριμένα, πρέπει τα Οιστρογόνα να ξεπεράσουν το επίπεδο των 600pg/ml (πικο-γραμμαρίων ανά μιλιλίτρο) και να παραμείνουν σε τέτοιες υψηλές τιμές, για 48 περίπου ώρες.

(Εάν δεν συμβεί αυτή η αιχμή (peak) οιστρογόνων σε μέγιστες τιμές για λίγο χρόνο, Ωοθυλακιορρηξία δεν πραγματοποιείται. Έτσι, η Ανωοθυλακιορρηξία χαρακτηρίζει την Κλιμακτήριο, την Περιεμμηνόπαυση, την Εμμηνόπαυση, το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (P.C.O.) , καθώς και πολλές άλλες φάσεις  της ζωής της γυναίκας , χωρίς αυτή να το αναγνωρίζει – γνωρίζει καν).

 

 

Μόνο όταν τα Οιστρογόνα φτάσουν σε μέγιστες τιμές (≥600-700 pg/mL),όπως βλέπουμε και στα διαγράμματα, για συγκεκριμένες ώρες, συμβαίνει κάτι καταπληκτικό.

Δηλαδή, αντιστρέφουν τη δράση που κανονικά ασκούν στην Υπόφυση. Ας δούμε απλά για να κατανοήσουμε πώς δρουν τα Οιστρογόνα και γιατί είναι τόσο πολύτιμα.

Κανονικά, όταν οι τιμές των Οιστρογόνων στο αίμα της γυναίκας είναι χαμηλές έως και μεσοϋψηλές, τότε η δράση τους στην Υπόφυση είναι κατασταλτική.

Έτσι, σε μεγαλύτερη διάρκεια του καταμήνιου κύκλου της γυναίκας, τα Οιστρογόνα εμποδίζουν την Υπόφυση να δεχτεί την εντολή από τον Υποθάλαμο  (που εκκρίνει GnRH)  και να απελευθερώσει με τη σειρά της γοναδοτροπίνες (FSH και LH).

Όταν όμως τα Οιστρογόνα φτάσουν σε μέγιστες τιμές τους (˃600pg/ml), τότε αναστέλλεται η κατασταλτική τους Δράση .Τότε μόνο, τα μέγιστα αυξημένα οιστρογόνα, ευαισθητοποιούν την Υπόφυση, στην GnRH(GonadotropinReleasingHormone) που εκκρίνει ο Υποθάλαμος, ώστε να απελευθερώσει (η Υπόφυση) τις Γοναδοτροπίνες  ορμόνες FSH και LH και να κάνουν και αυτές τη μεσοκυκλική αιχμή τους(Ωοθυλακιορρηκτική).

• Μέγιστα λοιπόν Οιστρογόνα για 2 ημέρες περίπου, είναι επιθυμητά. Σημαίνουν Ωοθυλακιορρηξία, Αναπαραγωγή, Ζωή, Διαιώνιση και παραγωγή Προγεστερόνης.
• Μόνιμα «Αυξημένα» Οιστρογόνα, σε όλη τη διάρκεια του κύκλου, χωρίς διακυμάνσεις και μέγιστες τιμές , χωρίς δηλαδή Προγεστερόνη,  είναι ανεπιθύμητα → Πρόβλημα (Οιστρογονοκυριαρχία).

Σημαίνουν δηλαδή Ανωοθυλακιορρηξία, Υπογονιμότητα ή Στειρότητα, τέλος της Αναπαραγωγής, Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, μόνιμη αυξητική – πολλαπλασιαστική και μιτωτική (καρκινογενετική) δράση τους στο Ενδομήτριο (υπερπλασίες, αιμορραγίες, πολύποδες, καρκίνος), στους Μαστούς (ινοκυστική μαστοπάθεια, μαστοδυνία, πρηξίματα, ινοαδενώματα, κύστεις, καρκίνος), στις Ωοθήκες (κύστεις ωοθηκών επί χρόνια, καρκίνος) και πολλές άλλες δράσεις, λόγω μη παραγωγής και Ανεπάρκειας (έλλειψης) Προγεστερόνης.

Μόνο αν σπάσει το Προέχον Ωοθυλάκιο του κύκλου, θα μετατραπεί σε Ωχρό Σωμάτιο.Αυτό εάν δε γίνει εγκυμοσύνη, θα εκφυλιστεί (όπως είναι ο όρος). Και από το πολύτιμο Ωχρό Σωμάτιο, το ωοθυλάκιο δηλαδή που έσπασε, θα παραχθεί κυρίως η Προγεστερόνη. Για να καταλάβουμε η τόσο σημαντική αυτή ορμόνη για την γυναίκα, παράγεται αποκλειστικά σχεδόν από το ωχρό σωμάτιο και σε αντίθεση με τα οιστρογόνα, δεν εκκρίνεται σε όλη την διάρκεια του καταμήνιου κύκλου της γυναίκας, όπως βλέπετε και στα διαγράμματα.

Μετά τη Μεσοκυκλική Αιχμή των Οιστρογόνων και την Ωορρηξία, 7 ημέρες αργότερα, έχουμε την Αιχμή (μέγιστο) της Προγεστερόνης  ( 21η μέρα σε ένα άριστο κύκλο 28 ημερών).Κατόπιν, η πτώση οιστρογόνων και προγεστερόνης , οδηγούν την Υπόφυση  σε νέα έκκριση FSH και LH , ώστε 7 ημέρες μετά το μέγιστο της Προγεστερόνης, να ξεκινήσει ένας νέος  εμμηνορυσιακός κύκλος για την γυναίκα.

 

Συμπέρασμα

Καταλάβαμε λοιπόν, ότι  χωρίς πραγματικά Αυξημένα Οιστρογόνα στον οργανισμό της γυναίκας, όχι μόνο δεν υπάρχει Ζωή, Αναπαραγωγή, Διαιώνιση του είδους και Επιβίωση, αλλά ταυτόχρονα,  εάν είναι χαμηλά, δεν παράγεται η εξισορροπιστική και πολύτιμη Προγεστερόνη, με τις επίσης δεκάδες σημαντικές δράσεις και την Αντικαρκινική Προστασία που προσφέρει. Επίσης, τίποτα δεν ολοκληρώνεται  και ένας φαύλος κύκλος πτώσης ορμονών σα «ντόμινο» και πολλαπλών ανεπαρκειών, πλήττει το γυναικείο οργανισμό.

 

Για να είστε πάντα καλά!

Dr. Κυριάκος Τίγκας, M.D.

Χειρουργός Γυναικολόγος – Μαιευτήρας

Εξειδίκευση σε : Χειρουργική Γυναικολογική Ογκολογία,
Χειρουργική Μαστού, Ορμονική Αποκατάσταση με Βιομιμητικές Ορμόνες
Λειτουργική, Αναγεννητική, Αντιγηραντική και Προληπτική Ιατρική